Forex là gì? Chơi Forex những rủi do tiềm ẩn? Năm 2022 có nên đầu tư forex?

Theo quy định tại Pháp lệnh ngoại hối số 28/2005/PL-UBTVQH11 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành ngày 13/12/2005 và các nghị định, hướng dẫn kèm theo nêu rõ việc kinh doanh trao đổi ngoại tệ chỉ được thực hiện bởi các tổ chức tín dụng và tổ chức được phép giao dịch. Đối với cá nhân, Thông tư 20/2011/TT-NHNN ngày 29/8/2011 quy định việc mua, bán ngoại tệ tiền mặt của cá nhân với tổ chức tín dụng được phép bắt buộc phải có giấy tờ chứng minh với các mục đích sử dụng như: học tập, chữa bệnh, đi công tác, du lịch nước ngoài. Hiện tại, ở nước ta chỉ có các tổ chức tín dụng là được NHNN cấp phép cho hoạt động kinh doanh ngoại hối còn các tổ chức, cá nhân khác sẽ không được phép.

Như vậy, có thể thấy mọi hành vi kinh doanh ngoại tệ của các cá nhân ngoài các mục đích nêu trên đều bị cấm và là hành vi vi phạm pháp luật.

Tuy nhiên, với nhiều hình thức tham gia dễ dàng, thủ tục nhanh gọn, ít tốn chi phí cộng với những lời chào mời hấp dẫn từ các tổ chức cung cấp dịch vụ đầu tư Forex không được cấp phép, không ít cá nhân, nhà đầu tư đã tham gia giao dịch trên thị trường này (chúng ta thống nhất gọi hình thức giao dịch ngoại hối vi phạm pháp luật này đang tồn tại trên thực tế là “chơi Forex”). Hình thức đầu tư này đã xuất hiện tại nước ta từ những năm 2005-2006 nhưng mới thực sự rộ lên gần đây, khi mà thị trường chứng khoán, bất động sản không hiệu quả còn sàn giao dịch vàng tập trung đã bị cấm.

Không giống như kinh doanh chứng khoán hay sàn vàng trước đây là nhà đầu tư phải có đủ tiền để mua, bán chứng khoán, ngoài ra, nhà đầu tư phải mở tài khoản tại một sàn giao dịch cố định, phải chờ khớp lệnh, chỉ được giao dịch vào giờ làm việc quy định, không phù hợp với các công chức Nhà nước hay những người bận rộn. Đặc biệt, thị trường giao dịch chứng khoán hiện nay trồi sụt thất thường chịu ảnh hưởng từ sự thao túng của các đại gia trên sàn chứng khoán (Năng lượng Mới đã có bài nói về “Nhận diện đội lái trên thị trường chứng khoán” – số 173,174), vì vậy, nhà đầu tư dễ chán nản vì thiếu những thông tin để xác định sự trung thực của những biến động trên thị trường chứng khoán. Đó cũng chính là những hạn chế mà thị trường chứng khoán dần mất đi sự hấp dẫn của nó.

Trong khi đó, Forex là thị trường lưu thông tiền tệ lên đến hàng nghìn tỉ USD, nên không có một một tổ chức hoặc cá nhân nào có khả năng thao túng thị trường này. Ngoài ra, “chơi Forex” sẽ được giao dịch với số tiền lên tới 500 lần số tiền ký quỹ, được giao dịch khống, chuyển tiền về nhanh chóng, phù hợp với việc “đánh nhanh, thắng nhanh”… chính vì vậy, “chơi Forex” đang được xem như là một kênh đầu tư hấp dẫn của nhiều người ưa mạo hiểm, thích những lĩnh vực mới với số vốn khiêm tốn nhưng lợi nhuận mang lại khá cao.

Nhờ vào hội nhập kinh tế toàn cầu cùng sự phát triển mạnh mẽ của mạng Internet tốc độ cao mà các tổ chức hay cá nhân tại các quốc gia chỉ cần ngồi tại nhà của mình là có thể tham gia giao dịch 24/24 (do chênh lệch múi giờ ở các thị trường tài chính thế giới), mua bán các cặp đồng tiền mình thích trên thị trường tài chính. Hiện, việc tham gia “chơi Forex” hết sức đơn giản nhờ vào lời chào mời và các hướng dẫn chi tiết nhan nhản từ các nhà môi giới trên mạng Internet.

Trên các trang web môi giới có đầy đủ các hướng dẫn “chơi Forex” cùng những chỉ bảo từng bước từ A đến Z dành cho newbie (người mới bắt đầu). Chỉ cần một ít tiền, máy tính kết nối mạng internet và với phần mềm giao dịch kinh doanh Forex được các nhà môi giới cung cấp miễn phí, các nhà giao dịch (traders) có thể dễ dàng tham gia giao dịch và biết các tin tức cập nhật từ thị trường tài chính cũng như kết quả tức thì về lợi nhuận sau giao dịch.

Đối mặt với vi phạm pháp luật

Như đã nêu ở kỳ trước, quy định Pháp lệnh Ngoại hối, Nghị định 95 của Chính phủ và các hướng dẫn kèm theo chỉ rõ, chỉ các tổ chức tín dụng có giấy phép hoạt động ngoại hối và các đại lý được chỉ định mới được mua bán và cung ứng dịch vụ liên quan đến ngoại tệ, riêng các đại lý chỉ được phép thu ngoại tệ về bán cho tổ chức tín dụng chứ không được phép bán ra. Do vậy, có thể khẳng định, các hoạt động “chơi Forex” hiện nay là trái pháp luật. Các tổ chức, cá nhân cung ứng dịch vụ này là vi phạm pháp luật Việt Nam về quản lý ngoại hối, trong khi đó, những người tham gia giao dịch (traders) vừa vi phạm pháp luật, vừa không được pháp luật bảo vệ nếu có tranh chấp, xung đột xảy ra.

Nguy cơ thua lỗ rất cao

Thông thường, sàn giao dịch online (broker) sẽ chuyển lệnh của nhà đầu tư vào hệ thống giao dịch liên ngân hàng và thu phí giao dịch. Tuy nhiên, vì muốn “ăn” nhiều hơn nên phần lớn các sàn ảo đều không chịu ngồi im làm trung gian mà đứng ra ôm lệnh của nhà đầu tư – tức làm nhà cái. Trong khi nhiều người cứ tưởng mình chơi và đang giao dịch với thị trường Forex toàn cầu nhưng thực chất là các lệnh chỉ được xử lý trên hệ thống máy chủ của chủ sàn, hầu hết các lệnh đặt mua bán đều được giữ lại.

Chính vì vậy, trường hợp traders dự đoán đúng xu thế thị trường và giao dịch có lãi, tức là chính chủ sàn (broker) phải trả tiền (chứ không phải với bên mua bán thực tế). Khi đó, nhiều chủ sàn tìm cách xóa dữ liệu lệnh hoặc can thiệp làm ảnh hưởng đến phần mềm giao dịch khiến lệnh của traders không thể gửi đi được. Nếu chủ sàn giao dịch không thanh toán tiền thì nhà đầu tư trong nước cũng không dám kiện do việc giao dịch này vi phạm pháp luật và cũng không có hợp đồng ký kết giữa nhà đầu tư và chủ sàn. Khi đó, mất tiền nhà đầu tư phải âm thầm gánh chịu. Ngoài ra, trường hợp này traders hoàn toàn chỉ giao dịch tiền ảo, hình thức này sẽ tiếp tay cho các hoạt động phi pháp khi mà mới đây, hàng loạt hệ thống giao dịch tiền ảo liên quan đến hoạt động rửa tiền như Bitcoin hay Liberty Reserve đã bị phá vỡ (Báo Năng lượng Mới đã có loạt bài phản ánh hoạt động này).

Trong trường hợp sàn giao dịch có uy tín, việc giao dịch là trơn tru thì nguy cơ thua lỗ vẫn là rất lớn. Do đa số thông tin liên quan về thị trường tỷ giá đều phải xem từ các trang web nước ngoài, do vậy không phải ai cũng hiểu và nắm bắt được tất cả tình hình. Trong khi đó, thị trường biến động liên tục, từng giây. Vì thế, có đến 90% các nhà đầu tư trong nước thiếu hiểu biết về thị trường và ra các quyết định mua/bán không đúng. Trường hợp này không khác gì nhà đầu tư đang đánh bạc với số vốn của mình, rủi ro mất trắng vốn là rất lớn.

Lên mạng học cách “chơi Forex”

Hiện trên mạng Internet tồn tại hàng chục trang web hướng dẫn tham gia và “chơi Forex”, các đường link dẫn đến các trang web môi giới đang hoạt động sôi động với hàng ngàn thành viên với cùng đủ lời chào mời hấp dẫn.

Trong số đó, ngoài những tên miền quốc tế .com thì không ít tên miền do Việt Nam quản lý và cấp phát như .vn vẫn hoạt động công khai. Điều đó cho thấy hoạt động Forex “ngầm” này đang “nổi” và có chiều hướng phát triển mạnh ở nước ta.

Truy cập vào các trang web trên, hoặc đăng ký làm thành viên diễn đàn thì luôn nhận được trợ giúp online miễn phí (qua chat yahoo, skype, comment trên diễn đàn…) cùng những bài hướng dẫn tỉ mỉ, chi tiết và những lời hứa hẹn về mức phí và lợi nhuận vô cùng hấp dẫn. Đa số các trang web này chỉ là những địa chỉ trung gian, làm nhiệm vụ mời chào, môi giới để kéo nhà đầu tư tham gia giao dịch tại các sàn giao dịch ngoại tệ online đặt tại nước ngoài để ăn phí trung gian.

Có hai hình thức hoạt động của các sàn giao dịch online này:

Cách thứ nhất sàn giao dịch được các nhà cái quản lý, là nơi tập hợp và khớp lệnh giao dịch trên hệ thống của chính họ. Vai trò của họ ở đây sẽ tương tự như nhà cái. Họ sẽ tiến hành cắt hoặc cộng thêm tiền vào tài khoản giao dịch cho traders (thương nhân) và thu phí trên các giao dịch hoặc tiện ích phát sinh. Nếu traders thắng, nhà cái bỏ tiền túi ra trả, còn traders thua sẽ mất số tiền đã ký quỹ cho nhà cái.

Cách hoạt động thứ hai là sàn giao dịch chỉ làm trung gian chuyển lệnh của traders đến thị trường ngoại hối liên ngân hàng chính thức, nơi mà các giao dịch phải trả phí. Như vậy, vai trò của sàn ở đây là broker. Và dù thắng hay thua, Forex broker cũng thu được từ họ một mức phí đã định sẵn (có thể là mức thu phí giao dịch hàng tháng).

Đối với nhiều quốc gia khác trên thế giới có nền tài chính phát triển, hoạt động giao dịch Forex khá sôi động với các công ty môi giới, sàn giao dịch trung gian được cơ quan chức năng cấp phép hoạt động. Trong khi đó, với điều kiện của nước ta, hoạt động này có khá nhiều rủi ro nên chưa được Ngân hàng Nhà nước cấp phép cho cá nhân tham gia. Tuy vậy, vì hiện nay nhà đầu tư đang thiếu kênh đầu tư do bất động sản đóng băng, chứng khoán èo uột, gửi ngân hàng thì lãi suất không hấp dẫn, vàng vật chất cũng trầm lắng… nên đây là kênh được nhiều người muốn thử vận may với mong ước “vốn ít, lời nhiều”.

Mặc dù nhiều sàn giao dịch quy định các thủ tục tham gia khác nhau, nhưng chung quy, để thực hiện giao dịch mỗi cá nhân sẽ cần có tài khoản và tiền để tham gia. Để đơn giản, có thể khái quát quy trình khi cá nhân tham gia hoạt động “chơi Forex” như sau:

Bước 1: Nghiên cứu thị trường và ra quyết định đầu tư. Để làm quen với thị trường, có thể học lý thuyết về Forex tại các diễn đàn, trang web chuyên về Forex được viết bằng tiếng Việt đã nêu ở trên. Sau khi có được những kiến thức cần thiết, người chơi có thể lựa chọn sàn giao dịch và những cặp đồng tiền được ưa chuộng (thông thường các broker khuyên chọn các sàn giao dịch lớn, có uy tín, có số người tham gia nhiều và hỗ trợ nhiều tiện ích như đòn bẩy tài chính, hỗ trợ điện thoại, hỗ trợ nhiều phương thức chuyển tiền…)

Bước 2: Mở tài khoản. Sau khi có đủ kiến thức cần thiết, nhà đầu tư tiến mở tài khoản giao dịch Forex. Thông thường, để an toàn, nhiều newbie (thành viên) sẽ chọn hình thức mở tài khoản ảo (Demo) vào thử chơi một vài tháng để làm quen trước khi chọn tài khoản giao dịch tiền thật (live account). Hiện tại, nhiều sàn giao dịch cho phép mở tài khoản tiền thật chỉ với 1USD và được sử dụng đòn bẩy tài chính lên tới 500%, tức là họ có thể giao dịch với số tiền 500USD.

Bước 3: Nạp tiền vào tài khoản. Sau khi có tài khoản chính thức, nhà đầu tư cần nạp tiền vào tài khoản giao dịch tiền thật, thực hiện nạp tiền vào tài khoản qua thẻ Visa Debit, thẻ Mastercard khá tiện lợi và nhanh chóng, thời gian tiền được kích hoạt vào tài khoản chỉ trong vài giây, sau này khi rút tiền về qua thẻ thì sàn trả về đúng số thẻ đã dùng để nạp tiền trước đó.

Bước 4: Giao dịch mua bán – Trading. Thông thường, các traders được cung cấp một phần mềm hỗ trợ giao dịch mua, bán tên là Metatrader4 (hay còn gọi là MT4). Công cụ này sẽ chuyển lệnh của traders đến thị trường liên ngân hàng (interbank) hoặc đến bàn xử lý (dealing desk) của người môi giới (broker).

Bước 5: Sau khi đóng lệnh, nếu có lãi thì hệ thống tự động cộng vào số dư tài khoản hiện có và ngược lại khi bị lỗ thì cũng trừ thẳng vào tài khoản.

Bước 6: Nhận tiền. Theo hướng dẫn, việc rút tiền về cũng hết sức đơn giản, chỉ cần có Credit Card hay Debit Card và làm theo các bước hướng dẫn là được. Ngoài ra có thể xài tiền điện tử như Paypal, E-gold, Moneybooker, Perfect Money, Pecunix, C-Gold, Cash-U, MoneyMail, RBK Money, Webmoney, Wire Transfer, Liberty Reserve, Credit Card, Yandex Money, Moneybookers, AlertPay (ghi chú: mới đây Liberty Reserve hiện đã bị phanh phui là hệ thống chuyển tiền phi pháp).

Như vậy, có thể thấy không khó để tham gia “chơi Forex”, chỉ cần chút kiến thức, mày mò thêm trên mạng cùng một chút may mắn là có thể kiếm tiền được. Vì dễ dàng như vậy nên nhiều người vẫn đang cặm cụi ôm máy tính hàng ngày với hy vọng làm giàu từ hình thức kinh doanh đầu tư online này.

Thực hư lợi nhuận “chơi Forex” như thế nào?

Chẳng hạn, với một lệnh mua euro, bán USD, trader chỉ cần có 100USD để mua được số euro tương đương 4.000USD (nếu chơi với tỷ lệ đòn bẩy tài chính 40%). Khi tỷ giá giữa hai đồng tiền này lên xuống vài điểm phần trăm là đã có cơ hội kiếm lợi nhuận từ vài chục đến vài trăm USD chỉ trong thời gian ngắn, ngược lại trader cũng có thể mất cả 100USD đó trong mấy giây. Tỷ suất lợi nhuận đối với loại hình đầu tư, kinh doanh này có thể hơn 100%/số vốn đầu tư ban đầu, hấp dẫn nhất trong các kênh đầu tư hiện nay. Chính vì lợi nhuận hấp dẫn như vậy nên thu hút được rất nhiều nhà đầu tư bỏ qua các rủi ro để tham gia loại hình kinh doanh “chui” này.

Tuy vậy, như đã giới thiệu ở phần trên, giao dịch Forex là giao dịch theo tỷ giá thực của các đồng tiền, mà biến động của nó phụ thuộc vào quá nhiều yếu tố vĩ mô như kinh tế, dầu mỏ, chính trị… hoặc cũng có khi biến động không vì lý do nhất định nào cả. Vì vậy, lãi, lỗ khi mua bán phụ thuộc nhiều vào sự hiểu biết sâu rộng thị trường tài chính thế giới cũng như cần đến sự may mắn trong kinh doanh. Bởi, bất kỳ một thay đổi nhỏ của các yếu tố trên đều có thể mang đến lợi nhuận hoặc rủi ro cho traders.

Năm 2022 có nên đầu tư forex?

Chưa thể ngăn chặn “chơi Forex”?!

Việc bùng phát thành phong trào “chơi Forex” ngoài nguyên nhân từ khan hiếm kênh đầu tư và sức hấp dẫn của lợi nhuận, cần phải nhìn nhận thêm nguyên nhân chủ quan từ việc xử lý của pháp luật vẫn còn chưa thực sự hiệu quả.

Hiện các cơ quan chức năng mới tập trung xử lý các trường hợp giao dịch ngoại tệ ngoài “chợ đen” mà chưa có biện pháp ngăn chặn loại hình “chơi Forex” mới mẻ này.

Sau khi áp dụng Nghị định 95 của Chính phủ, cho phép tịch thu số ngoại tệ, tiền VND giao dịch trái phép, bất kể là của tiệm vàng hay của người dân đã có một số vụ trọng điểm bị xử lý trong thời gian qua như vụ C46B – Bộ Công an tịch thu toàn bộ tang vật của vụ mua bán trái phép ngoại tệ, gồm: 500.000USD và hơn 10,6 tỉ đồng; đồng thời, xử lý vi phạm hành chính, phạt 150 triệu đồng đối với hai bên bán và mua trái phép ngoại tệ tại Eximbank (Phan Xích Long – TP Hồ Chí Minh) hồi cuối năm 2011, hay vụ tịch thu 10.000USD và 209 triệu đồng hai cá nhân tham gia mua bán ngoại tệ trái phép tại thành phố Huế hồi cuối năm 2012… Mặc dù mạnh tay xử lý nhưng giao dịch ngoại tệ không giảm bớt mà chỉ không hoạt động công khai như trước. Tuy vậy, ngoài các trường hợp nêu trên thì hầu như ít thấy việc cơ quan chức năng xử lý do việc bắt quả tang các hoạt động giao dịch này là khó khăn.

Đối với các hoạt động giao dịch Forex online lại càng khó khăn hơn do giao dịch được tiến hành bí mật trên phần mềm cài trên các máy tính, điện thoại cá nhân kết nối trực tiếp với sàn giao dịch đặt server tại nước ngoài (các sàn này hoạt động hợp pháp ở nước ngoài), do đó, bắt quả tang để xử lý và ngăn chặn các trang web này hoạt động tại nước ta cũng không hề đơn giản. Việc chú ý điều tra các hoạt động kinh doanh tiền, ngoại tệ trên mạng cũng chỉ mới được quan tâm gần đây sau khi mạng lưới rửa tiền toàn cầu của Liberty Reserve bị cảnh sát Mỹ phá vỡ. Hiện NHNN đang phối hợp cùng Cục Phòng chống tội phạm công nghệ cao (C50) – Bộ Công an để ngăn chặn, tuy nhiên việc này đòi hỏi nhiều công sức và cần sự phối hợp với cảnh sát quốc tế.

Như vậy, có thể nhận thấy “chơi Forex” online bắt nguồn từ nhu cầu đầu tư của một bộ phận người dân, tuy nhiên, đây là hoạt động chứa đựng nhiều rủi ro, ngoài thiệt hại kinh tế nó còn có nguy cơ tiếp tay cho các hoạt động rửa tiền phi pháp. Vì vậy, các nhà đầu tư cá nhân cần tỉnh táo, cân nhắc kỹ lợi ích thu được và những rủi ro, rắc rối pháp lý có thể gặp phải trước khi đặt chân vào thế giới Forex đầy hấp dẫn này.