Ponzi là gì? Cách nhận biết một mô hình Ponzi lừa đảo đa cấp

Thời điểm cuối năm thuận nhận được các câu hỏi về các dự án đa cấp Ponzi hay mô hình Ponzi là gì? Ponzi thường được nhắc đến như một hình thức lừa đảo “khét tiếng” và ra đời từ hàng trăm năm nay. Ponzi được sử dụng dưới nhiều hình thức khác nhau, trên thế giới và tại Việt Nam hiện nay có rất nhiều tổ chức, cá nhận sử dụng Ponzi nhằm kiếm lợi nhuận bất chính từ các nhà đầu tư.

Bài viết này thuận sẽ giải thích cách hoạt động của mô hình ponzi cũng như các nhận biết và kiếm lợi nhuận từ chính những dự án ponzi đa cấp này.

Ponzi là gì?

Ponzi hay mô hình Ponzi là trò lấy tiền của người này để trả lãi người khác. Kẻ đi vay đưa ra cam kết trả lợi tức cao cho người cho vay và quảng cáo với họ về những tấm gương đã từng nhận được lợi tức cao trước đây để hấp dẫn người cho vay. Người cho vay bị hấp dẫn bởi lợi tức cao lại thậm chí giới thiệu những người cho vay mới hơn. Bằng hình thức này, kẻ đi vay càng ngày càng vay được những khoản tiền lớn hơn từ nhiều người cho vay mới hơn.

Người chủ của các mô hình Ponzi thường lôi kéo các nhà đầu tư mới bằng cách cung cấp lợi nhuận cao hơn so với các khoản đầu tư khác, với lợi nhuận ngắn hạn hoặc là cao bất thường hoặc kéo dài một cách bất thường.

Mô hình Ponzi đôi khi bắt đầu như một doanh nghiệp kinh doanh hợp pháp, cho đến khi doanh nghiệp không đạt được lợi nhuận kỳ vọng. Doanh nghiệp trở thành một mô hình Ponzi nếu nó sau đó tiếp tục các hành vi gian lận. Dù tình hình ban đầu như thế nào, việc phải trả lợi nhuận cao đòi hỏi một dòng chảy tiền ngày càng tăng từ các nhà đầu tư mới để duy trì mô hình này. theo wikipedia

Lịch sử ra đời của mô hình lừa đảo Ponzi

Ponzi được đặt theo tên Charles Ponzi hay Carlo Ponzi (phát âm theo tiếng Ý), người đã nổi tiếng với việc áp dụng mô hình này trong năm 1920. Ý tưởng này xuất hiện trong các tiểu thuyết Martin Chuzzlewit năm 1844 và Little Dorrit năm 1857 của Charles Dickens, nhưng Ponzi thực hiện nó trong đời thực và lấy được nhiều tiền đến nỗi mô hình này trở nên nổi tiếng toàn nước Mỹ. Kế hoạch ban đầu của Ponzi là dùng coupon thanh toán quốc tế để trả tiền tem, nhưng sau đó ông ta dùng tiền của những người đến sau trả cho chính mình và những người đến trước.

Dịch vụ bưu chính thời bấy giờ phát triển phiếu trả lời giảm giá toàn cầu cho phép người gửi thư trả trước tiền bưu phí bao gồm cả phí từ người trả lời thư. Người nhận có thể đem phiếu giảm giá đến bưu điện địa phương và đổi nó để lấy tem thư và gửi thư trả lời.

Giá tem thư bưu chính thì biến động và có 1 số nước thì giá tem thư cao hơn nước kia. Ponzi đã thuê mướn nhiều đại lý để mua các phiếu giảm giá tem thư ở các nước rẻ và gửi cho ông ta. Sau đó, ông ta đổi phiếu này lấy tem thư ở những nơi đắt đỏ rồi đem bán. Vậy là có lợi nhuận.

Dạng mua bán này trong từ ngữ chuyên môn gọi là Arbitrage, và được xem là không hợp pháp. Ponzi sau đó trở nên tham lam và mở rộng thêm các nỗ lực. Lấy danh nghĩa công ty của mình, Công ty giao dịch chứng khoán (Securities Exchange Company), ông đã hứa hẹn lợi nhuận 50% trong 45 ngày và 100% trong 90 ngày. Vì thấy ông thành công trong lĩnh vực tem thư, nhà đầu tư đã ngay lập tức bị thu hút. Tuy nhiên, thay vì đem tiền đi đầu tư, ông Ponzi chỉ đem nó để trả lãi cho người cũ và lấy phần còn lại xem như lợi nhuận. Mô hình lừa đảo này tồn tại đến năm 1920 cho đến khi sụp đổ vì cuộc điều tra nhắm vào công ty của ông.

Mô hình Ponzi hoạt động như thế nào

1. Sẽ có một thành viên khởi xướng đầu tiên đứng ra quảng cáo về cơ hội đầu tư trong đó người tham gia phải đóng góp $1000. Người này được hứa hẹn sẽ nhận được lại toàn bộ khoản đầu tư ban đầu kèm theo đó là 10% lợi nhuận sau một chu kỳ đầu tư nhất định (90 ngày chẳng hạn).
2. Giả sử nhà đầu tư này kêu gọi được thêm 2 nhà đầu tư nữa tham gia trước khi thời hạn 90 ngày kết thúc. Khi đó người khởi xướng sẽ trích $1100 từ khoản $2000 thu được từ người thứ 2 và thứ 3 để trả lại cho người thứ nhất. Khi đó, nhà đầu tư thứ nhất sẽ bị hấp dẫn và nhiều khả năng tái đầu tư tiếp với khoản $1000 ban đầu.
3. Bằng cách lấy tiền từ những nhà đầu tư mới, kẻ lừa đảo sẽ có đủ khả năng tài chính để chi trả cho những nhà đầu tư đến sớm và thuyết phục họ tái đầu tư kèm theo việc kêu gọi theo nhiều người khác tham gia.
4. Khi hệ thống đã phát triển, người khởi xướng bắt buộc phải tìm kiếm thêm các nhà đầu tư mới gia nhập mô hình để có thể duy trì được khả năng trả lãi đã hứa.
5. Cuối cùng khi hệ thống đạt tới mức không thể duy trì được nữa, người khởi xướng hoặc sẽ bị bắt hoặc sẽ biến mất cùng với số tiền thu được từ các nhà đầu tư.

Cách nhận biết mô hình Ponzi

Khái niệm về mô hình lừa đảo Ponzi không kết thúc vào năm 1920. Công nghệ thay đổi và mô hình Ponzi cũng thay đổi. Vào năm 2008, Bernard Madoff bị tố cáo sử dụng mô hình lừa đảo Ponzi để tạo ra các báo cáo giao dịch giả mạo, nhằm chứng minh với nhà đầu tư rằng quỹ đầu tư của mình có lợi nhuận.

Bất kể dùng loại công nghệ gì để vận hành mô hình Ponzi, các hình thức lừa đảo sử dụng mô hình này đều có các đặc điểm tương tự nhau như sau:

• Cam kết mang lại lợi nhuận cao với ít rủi ro
• Lợi nhuận ổn định bất kể điều kiện thị trường biến động ra sao
• Các hình thức đầu tư không được đăng ký với các cơ quan có thẩm quyền có uy tín
• Các hình thức hoặc chiến lược đầu tư của tổ chức đều được gọi là bí mật hoặc được mô tả rất rắc rối
• Khách hàng không được phép xem các giấy tờ chính thức cho các khoản đầu tư của họ
• Khách hàng rất khó để rút tiền ra khỏi tổ chức

Tại sao đa cấp Ponzi có thể hoành hành tại Việt Nam?

Thị trường tiền điện tử tại Việt Nam cũng như trên thế giới đang rất phát triển và là cơ hội kiếm tiền rất tiềm năng. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể kiếm tiền được từ thị trường này. Bạn cần phải có kiến thức, khả năng đánh giá, nhìn nhận và kỹ năng phân tích,..để nhận biết được dự án nào nên tham gia, dự án không nên tham gia, thời điểm tham gia cũng thời điểm rút vốn…

Nếu bạn đang tìm hiểu về các dự án tiền ảo đầu tư theo mô hình đa cấp thì nên tìm hiểu và cân nhắc thật kỹ trước khi tham gia, sở dĩ các tệ nạn liên quan hoành hành tại Việt Nam là vì:

• Nhà đầu tư không am hiểu nhiều về thị trường tài chính, kiến thức kinh tế hạn chế.
• Nhà đầu tư thiếu kiến thức về tiền ảo, công nghệ Blockchain.
• Nhà đầu tư mờ mắt về cơ hội làm giàu nhanh chóng, lợi nhuận cao gấp hàng chục lần so với lãi suất tiền gửi ngân hàng, cộng với hoa hồng khi giới thiệu thêm người chơi, lòng tham đã khiến họ mờ mắt.
• Nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm, “mù tịt” về công nghệ thông tin.

Lời kết

Trên đây là bài viết “Ponzi là gì? Cách nhận biết một mô hình Ponzi lừa đảo đa cấp”. Hi vọng bài viết đã mang lại những kiến thức hữu ích cho bạn đọc về mô hình lừa đảo nổi tiếng này. Bạn có thể dựa vào những dấu hiệu trên đê áp dụng cho thị trường tiền điện tử đặc biệt là các mô hình đầu tư ủy thác, để đánh giá được một dự án đầu tư ủy thác có phải lừa đảo hay không, từ đó đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn nhất.

Ngoài ra các dự án HYIP mà thuận giới thiệu đều có lợi nhuận cao đi kèm rủi ro lớn, bạn nào có hứng thú đầu tư mạo hiểm có thể xem tại đây.